Ηθική και πολιτική (Φλωρίδης, Παπακωνσταντίνου, Βενιζέλος)

του Γρηγόρη Καλφέλη*

Πόσο ανήθικη μπορεί να είναι η παραίτηση ενός βουλευτή; Και πόσο συμβιβάζεται με μια ριζοσπαστική πολιτική κουλτούρα;

Και το αναφέρω αυτό γιατί οι παραιτήσεις των δύο βουλευτών του κυβερνώντος κόμματος Φλωρίδη και Νασιώκα έγιναν αντικείμενο μιας άγριας και απαράδεκτης κριτικής.
Κάποιοι μίλησαν ανιστόρητα για μια νέα αποστασία, κατά το μοντέλο του 1965. Και ο σημερινός υπουργός Δικαιοσύνης έκανε λόγο για δειλούς.

Μη κατανοώντας, σκόπιμα και αδικαιολόγητα, πόσο εξαγνιστική ή λυτρωτική μπορεί να είναι μερικές φορές μια πράξη παραίτησης από έναν πολιτικό βούρκο.

Μπορεί, λοιπόν, μια τέτοια ενέργεια να κριθεί με ηθικά κριτήρια;

Μπορεί, αν λάβουμε υπόψη μας ότι ο πολιτικός είναι μια αντιπροσωπευτική μορφή που εκπροσωπεί με πρόδηλο τρόπο κάποιες αξίες.

Που εκπροσωπεί και αντιπροσωπεύει τα συμφέροντα των ψηφοφόρων του (Εντουαρντ Σαΐντ, «Διανοούμενοι και εξουσία»).

Οταν όμως οι ψηφοφόροι _ δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα _ «φτύνουν» ή αποδοκιμάζουν ή «μουντζώνουν» ή απορρίπτουν συστηματικά τους πολιτικούς _ όπως γίνεται όλο αυτόν τον καιρό _ τότε προφανώς η παραπάνω σχέση αντιπροσώπευσης έχει ολοκληρωτικά διαλυθεί.

Και τότε οι βουλευτές δεν εκπροσωπούν παρά μόνο τον εαυτό τους. Υπό αυτές τις συνθήκες η παραίτηση ενός βουλευτή, που δεν αντέχει ψυχολογικά αυτό το κλίμα απόρριψης, είναι μια πράξη απόλυτα ηθική!

Με άλλα λόγια, όταν σε «φτύνουν», δεν μπορεί να λες ότι βρέχει!

Και θα ήταν καλό μερικοί φανατικοί γύρω από τον σημερινό Πρωθυπουργό να μην παίζουν τον θλιβερό ρόλο των αυλικών που κολακεύουν τον _ ήδη αδύνατο _ ηγεμόνα!

Και όλες αυτές οι καταγραφές διατηρούν τη σημασία τους, παρά το γεγονός ότι οι παραπάνω βουλευτές επικαλούνται και κάποιους άλλους λόγους για να νομιμοποιήσουν την παραίτησή τους.

Και, επίσης, παρά το γεγονός ότι η οργή των περίφημων «indignados» ( «Αγανακτισμένων») είναι πολλές φορές εικονική, γιατί και οι ίδιοι έχουν συμβάλει στην εκκόλαψη της μεταπολιτευτικής διαφθοράς (με τη φοροδιαφυγή, με τον παράνομο διορισμό των παιδιών τους από τους εθνικούς αντιπροσώπους κ.λπ.).

Σε ό,τι αφορά, τώρα, τον προηγούμενο υπουργό Οικονομικών Παπακωνσταντίνου. Εχει ταυτοποιηθεί εν πολλοίς με την πολιτική (ή και την ηθική) αποτυχία!

Κατά τη γνώμη μου αυτό είναι λάθος! Ο Παπακωνσταντίνου διαχειρίστηκε την πιο βαθιά κρίση του μεταπολεμικού ελληνικού καπιταλισμού.

Δεν ήταν ανεπαρκής! Είχε απλώς τα δομικά μειονεκτήματα όλης της ηγετικής ελίτ που περιέβαλλε ως τώρα τον Παπανδρέου. Δηλαδή καλοί τεχνοκράτες, χωρίς πολιτική κουλτούρα.

Τι εννοώ; Θα φέρω ένα παράδειγμα. Με το μνημόνιο 1 επέβαλε άγριες περικοπές στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, δηλαδή στους πιο φτωχούς.

Και ίσως η πιο ανήθικη περικοπή που έγινε αφορούσε τις συντάξεις! Ομως με το μνημόνιο 2 ο πρώην υπουργός Οικονομικών προσπάθησε να επαναλάβει τραγικά την ίδια επιλογή: να περικόψει μισθούς και συντάξεις.

Αυτό φανερώνει ότι ο άνθρωπος έβλεπε μόνο οικονομικά μεγέθη, χωρίς να κατανοεί ότι η κρίση με αυτόν τον τρόπο θα έπληττε μόνο τους πιο εξαθλιωμένους.

Θα μπορούσε αντ' αυτού τα απαραίτητα δισεκατομμύρια για τη μείωση του ελλείμματος να τα εξασφαλίσει με την επιβολή αντικειμενικών κριτηρίων σε γιατρούς, δικηγόρους (κ.λπ.), εκεί δηλαδή όπου ακόμη οργιάζει η φοροδιαφυγή.

Και είναι προκλητικό ότι κάποιοι εκπρόσωποι του ιατρικού κόσμου απειλούν με αγωγές αν επιβληθούν αντικειμενικά κριτήρια, γιατί αυτό επιβεβαιώνει τα λόγια του ευρωβουλευτή των Πρασίνων Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ.

Δηλαδή ότι ο Ελληνας παλεύει μόνο για τον εαυτό του και όχι για το συλλογικό συμφέρον!

Τέλος, ο νέος υπουργός Οικονομικών δεν μπορεί να βασίζεται μόνο στην ευφυΐα του (που αναμφισβήτητα έχει).

Η ευφυΐα στην πολιτική δεν αρκεί, ιδίως υπό τις σημερινές συνθήκες μιας καθολικής αμφισβήτησης του πολιτικού συστήματος.

Αντίθετα, είναι απαραίτητο ο καινούργιος υπουργός να περικόψει το σκληρό πακέτο 2, αφαιρώντας λ.χ. την έκτακτη εισφορά από τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους.
Διαφορετικά, αν δεν εκπέμψει κάποιους τέτοιους πολιτικούς συμβολισμούς, δεν θα αποκατασταθούν στοιχειωδώς οι δεσμοί της οργανωμένης πολιτικής με την κοινωνία και η χώρα μας ίσως φθάσει στο χείλος μιας οικονομικής χρεοκοπίας.

Και είναι ανάγκη να μείνουμε στην ευρωζώνη, γιατί κάθε άλλη σκέψη είναι καταστροφική και τυχοδιωκτική!

Ποιο είναι το συμπέρασμα; Σήμερα είναι καιρός η ηθική να επανασυνδεθεί με την πολιτική!

* Ο κ. Γρηγόρης Καλφέλης είναι Καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ