2011, ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΚΕΨΕΙΣ

Ποιές σκέψεις κυριαρχούν στην αρχή του 2011 για την εξέλιξη στον κόσμο ; Τι λένε αναλυτές και διανοητές που η γνώμη τους έχει παγκόσμια επιρροή ; Ποιές είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε ή να απορρίψουμε ; Τι πρέπει να κάνουμε;
Ο νομπελίστας οικονομολόγος Πωλ Κρούγκμαν προβλέπει ότι η ύφεση και η κρίση θα διαρκέσουν και το 2011, ίσως και περισσότερο. Το σενάριο που φοβάται είναι ότι ο κόσμος θα ζήσει κάτι ανάλογο με την Ιαπωνία στη χαμένη της δεκαετία του ΄90, μηδενικά επιτόκια, πληθωρισμό και κανένα σημάδι ανάκαμψης για παρατεταμένη περίοδο.
Ο άλλος νομπελίστας οικονομολόγος Jozef Stiglitz μιλά για έναν κόσμο «δύο ταχυτήτων» με τις αναδυόμενες αγορές -Ινδία, Κίνα και τις οικονομίες της νοτιοανατολικής Ασίας, από τη μία πλευρά και την Ευρώπη και τις ΗΠΑ από την άλλη, οι οποίες αντιμετωπίζουν στασιμότητα και ανεργία που συνεχώς αυξάνεται. «Η σοβαρότερη απειλή είναι αυτή του κύματος λιτότητας που εξαπλώνεται στον κόσμο, τη στιγμή που οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ειδικότερα, καλούνται να αντιμετωπίσουν τεράστια δημοσιονομικά ελλείμματα τα οποία δημιουργήθηκαν από τη μεγάλη ύφεση». Και στις δύο περιπτώσεις το πρόβλημα είναι «πολιτικής τάξης»: για τις μεν ΗΠΑ, «οι Ρεπουμπλικανοί προτιμούν να δουν τον Μπαράκ Ομπάμα να αποτυγχάνει από το να εξέλθει η οικονομία από το κόκκινο». Για την Ευρώπη, «27 χώρες-μέλη με αποκλίνουσες προοπτικές και συμφέροντα βλέπουν "άλλη στη Δύση και άλλη στην Ανατολή" χωρίς επαρκή αλληλεγγύη».
Σε πρόσφατο βιβλίο του ο Ινδός Νομπελίστας πολιτικός φιλόσοφος Αμάρτυα Σεν με τίτλο «η ιδέα της δικαιοσύνης», προσπαθεί να θέσει ερωτήματα σχετικά με την ενίσχυση της δικαιοσύνης και την άρση της αδικίας στο σημερινό κόσμο. «Οι άνθρωποι αντιδρούν στην αδικία με θυμό και απέχθεια, αλλά η δικαιοσύνη απαιτεί πολύ σκληρή δοκιμασία αυτών των αισθημάτων. Συχνά μιλάμε για ένα ουτοπικό όραμα δικαιοσύνης, για να επιτρέψουμε μόνο και μόνο την κοινωνική αδικία να απλώνεται γύρω μας, στην καθημερινότητά μας». Το δημόσιο συμφέρον έχει κεντρική θέση στην έννοια της δικαιοσύνης καθώς «υπάρχει εμφανής σύνδεση μεταξύ της αντικειμενικότητας μιας κρίσης και της δυνατότητάς της να αντέξει στην δημόσια κριτική». Η έννοια της δικαιοσύνης δεν πρέπει να περιορίζεται σε ένα κράτος ή μια κοινότητα, αλλά να είναι παγκόσμια, «πρέπει να ενισχύσουμε την έννοια του παγκόσμιου δημόσιου συμφέροντος».
Σε συνέντευξή του στη Ρεπούμπλικα ο γάλλος φιλόσοφος, κοινωνιολόγος και ανθρωπολόγος Εντγκάρ Μορέν, λέει «αν µε οδηγούσε µόνο το φως της λογικής, θα έλεγα ότι ο κόσµος οδεύει προς την καταστροφή, ότι βρισκόµαστε στο χείλος της αβύσσου. Αλλά στην ιστορία της ανθρωπότητας υπάρχει το απρόβλεπτο, που αλλάζει την πορεία των πραγµάτων. Γι’ αυτό, κατά βάθος, είµαι αισιόδοξος». Στη νέα ιδεολογία της εποχής, τον φόβο, αντιτάσσει την «πολιτική του πολιτισµού», δηλαδή την επιστροφή της κυριαρχίας της πολιτικής έναντι της οικονοµίας, του δηµοσίου έναντι του ιδιωτικού. Το όνειρο του είναι να δει να γεννιέται µια νέα εποχή για την Αριστερά. «∆εν υπάρχουν µυστικά. Οι δύο λέξεις που πρέπει να ανακαλύψουµε εκ νέου είναι η αλληλεγγύη και η ευθύνη. Με την ηθική, αλλά και µε την πολιτική έννοια. Η ιδέα ενός ενιαίου κόµµατος της Αριστεράς είναι θνησιγενής γιατί περιλαµβάνει δυνάµεις που δύσκολα θα µπορέσουν να υπερβούν τις διαφορετικές ταυτότητές τους. Είναι προτιµότερη µια συµµαχία που θα ενώνει τους αριστερούς χωρίς κανείς να απαρνείται τις ρίζες του, σύµφωνα µε µια διαδικασία που ονοµάζω µεταµόρφωση». Οπως στη φύση, όπου η κάµπια αυτοκαταστρέφεται για να γίνει χρυσαλλίδα κι ύστερα πεταλούδα. «Να προχωράµε µπροστά, ενσωµατώνοντας το παρελθόν µας», είναι το δόγµα του Μορέν.

Είναι μια ελάχιστη καταγραφή εκτιμήσεων και απόψεων. Διαλέγουμε και παίρνουμε. Αυτό όμως που κρατάμε είναι η ιδέα της «μεταμόρφωσης» : μπορούμε να αλλάξουμε εμείς για να αλλάξουμε τον κόσμο ;